Селото каде се роди „Ја излези Ѓурѓо“ - The Village Where “Ja Izlezi Gjurgjo” Was Born (с. Железнец)

Селото Железнец е познато по извонредните извори на Црна Река и од 2004 година е прогласено за заштитен споменик на културата, благодарение на својата препознатлива и традиционална архитектура која ја одразува духот на минатото. Според податоците на Васил К’нчов во делото „Македонија. Етнографија и статистика“ од 1900 година, Железнец имал 320 жители - сите Македонци христијани. Денес, според последниот попис од 2021 година, селото брои само 16 жители, што ја потенцира ретката, но живописна автентичност на ова место. Црна Река не носела само поплави - таа носела и инспирација. Според народното предание, токму покрај нејзините бистра води се родила една од најпознатите македонски народни песни - „Ја излези Ѓурѓо“, во која се величаат подвизите на војводата Јордан Пиперката и неговите комити во Илинденскиот поход. Малкумина знаат дека песната всушност потекнува од едно невино довикување помеѓу две другарки преку буицата на Црна Река, која го делела селото на две страни. Кога востаниците од горните демирхисарски села - Велмевци, Големо и Мало Илино - слегувале во Железнец, тоа било незаборавен момент за селаните. За првпат виделе макeдонци, вооружени и со развиорени знамиња, подготвена за борба против турската империја за слобода. Возбудата била огромна - една од најубавите жени во селото ја викнала својата другарка од другата страна на реката: „Ја излези, излези Ѓурго, ја излези сестро, да ги видиш комитите!“ Токму од тој момент се родила легендата и народната песна која денес го носи духот на Железнец низ вековите. - The village of Železnec is renowned for the remarkable springs of the Crna River and, since 2004, has been declared a protected cultural monument, thanks to its distinctive traditional architecture that reflects the spirit of the past. According to Vasil K’nchov’s work “Macedonia: Ethnography and Statistics” from 1900, Železnec had 320 inhabitants - all Macedonian Christians. Today, according to the 2021 census, the village is home to only 16 residents, highlighting the rare yet vivid authenticity of this place. The Crna River did not bring only floods - it also brought inspiration. According to local legend, one of the most famous Macedonian folk songs, “Ja izlezi Gjurgjo”, was born along its clear waters. The song celebrates the exploits of the voivode Jordan Piperkata and his komiti during the Ilinden Uprising. Few know that the song actually originated from a simple call between two friends across the river, which divides the village in two. When the insurgents from the upper Demir Hisar villages - Velmevci, Golemo, and Malo Ilino - arrived in Železnec, it was an unforgettable sight for the villagers. For the first time, they saw Macedonians armed and carrying banners, ready to fight for Macedonia’s freedom from the Ottoman Empire. The excitement was immense - one of the most beautiful women in the village called out to her friend on the other side of the river: “Ja izlezi, izlezi Gjurgjo, ja izlezi, sestro, da gi vidis komitite!” (“Come out, come out Gjurgjo, come out sister, take a look at the komiti!”) From that moment, the legend and the folk song were born, carrying the spirit of Železnec through the centuries.