یغنابی زواک (زبان یغنابی) ـ زبانی در ورتهٔ نیستی /Яғнобӣ зивок - забоне дар вартаи нестӣ #sogdiana

КАЛИМАИ ФИРДАВС: АЗ АВАСТО ТО ҚУРЪОН:    • КАЛИМАИ ФИРДАВС: АЗ АВАСТО ТО ҚУРЪОН #қуръ...   КАЛИМАҲОИ ҒРАМБИДАН, ШЛАМБИДАН, ФЬЛХИДАН:    • КАЛИМАҲОИ ҒРАМБИДАН, ШЛАМБИДАН, ФЬЛХИДАН. ...   یغنابی یا سغدی نو زبانی است که مردم یغنابی ساکن در درهٔ یغناب در سرزمین تاجیکستان میان کوه‌های زرافشان و حصار، بدان سخن می‌رانند. وضعیت خاص جغرافیائی یغناب و حصار کوهستانی اطراف آن سبب شده است تا این مردمان سنت های قدیمی و زبان شان را از تغییر حفظ کنند و قدمت زبان آنها به دوهزار سال پیش یعنی زمان اشکانیان می رسد. از اینرو می توان گفت این مردمان به زبان اشکانیان سخن می‌گویند. این زبان الفبا ندارد و بصورت شفاهی و سینه به سینه آموخته می شود و فرهنگ مکتوب ندارند. این زبان بازماندهٔ زبان سغدی باستان است. زبان یغنابی از زبان‌های ایرانی شاخهٔ شمال‌شرقی است و با زبان‌های آسی و پشتو و زبان‌های پامیری نزدیکی‌هایی دارد. این زبان به لحاظ قدمت و ملاحظات زبان‌شناختی با اهمیت می‌باشد. آمارها نشان می دهد در حدود ده هزار تن به زبان یغنابی صحبت می کنند و این زبان در شمار زبان های رو به نابودی است. هم‌اکنون زبان یغنابی با همان الفبای تاجیکی که نوع تغییر یافته سیریلیک است، نوشته می‌شود. Яғнобӣ ё забони суғдии нав (Neo-Sogdian) забонест, ки мардуми яғнобӣ дар водии Яғноби Тоҷикистон дар миёни кӯҳҳои Зарафшон ва Ҳисор ҳарф мезананд. Вазъи вижаи ҷуғрофии Яғноб ва девори кӯҳии атрофи он боис шудааст, ки ин мардум суннатҳо ва забони қадимии худро ҳифз кунанд ва забонашон аз ду ҳазор сол пеш, яъне замони Ашкониён сарчашма мегирад. Бинобар ин метавон гуфт, ки ин мардум бо забони ашкониён гап мезананд. Ин забон алифбо надорад ва таври шифоҳӣ таълим дода мешавад ва фарҳанги хаттӣ надоранд. Ин бокимондаи забони сугдии кадим аст. Забони яғнобӣ аз шохаи шимолу шарқии Эрон аст ва бо забонҳои осӣ, пашту ва бадахшонӣ (помирӣ) шабоҳат дорад. Ин забон аз нигоҳи қадимӣ ва мулоҳизаҳои забоншиносӣ муҳим аст. Омор нишон медиҳад, ки ҳудуди даҳ ҳазор нафар бо забони яғнобӣ ҳарф мезананд, ки яке аз забонҳои зери хатар аст. Ҳоло забони яғнобӣ бо ҳамон алифбои тоҷикӣ бо алифбои тағйирёфтаи сириллик навишта мешавад. با میرزویف سیف الدین نصریدینوویچ، کاندیدای فیلولوژی (در سال 1998 از پایان نامه خود در مورد "واژگان زبان یعقوبی" دفاع کرد)، رئیس بخش زبان انستیتوت زبان و ادبیات به نام ا. رودکی آکادمی ملی علوم تاجیکستان, رئیس گروه یغناب پژوهشی این موسسه در مورد زبان یغنابی گفت و گو انجام دادیم، که منظور بنندهٔ ارجمند می گردانیم Мусоҳибае доштем бо устоз Мирзоев Сайфиддин Насриддинович, номзади илми филология (дар мавзуи "Лексикаи забони яғнобӣ" соли 1998 номзади илми филология ҳимоя намудаанд), мудири шуъбаи забони Институти забон ва адабиёти ба номи А.Рӯдакии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, роҳбари гурӯҳи яғнобишиносии шуъбаи забони Институти мазкур дар мавриди забони яғнобӣ, ки манзури бинандаи арҷманд мегардонем. Устоз Мирзоев Сайфиддин чандин китобҳои дастурию таълимӣ ва луғатҳо дар бораи забони яғнобӣ таълиф намудаанд, ки аз аҳамияти илмӣ орӣ нестанд. #language #persianlanguage #tajik #tajikistan #sogdiana #زبان #زبان_فارسی #точик #точикисто #забони #سغدی ТАЙМКОДҲО: 00 - 03:40 Муаррифии видеомусоҳиба 03:41-07:28 Забони яғнобӣ ба кадом хонаводаи забонҳо дохил мешавад ва чӣ навъ забон аст? 07:29-08:48 Мо метавонем забони яғнобиро лаҳҷа номем? 08:49-12:30 Осетинҳо иддао доранд, ки бо яғнобиҳо ё ба забони онҳо хеши наздиканд. Оё ин ҳақиқат дорад? 12:31-15:38 Имрӯз забони яғнобӣ дар чӣ ҳолат қарор дорад? 15:39-18:11 Баъзе аз пажуҳишгарон бар он назаранд, ки забони яғнобиро хатарӣ нобудшавӣ таҳдид мекунад ва омили ин нобудшавиро дар забони тоҷикӣ медонанд!.. Назари Шумо дар ин маврид чист? Агар ин раванд идома пайдо кунад, забони яғнобӣ дар чанд муддат мисли забони суғдӣ ба забони мурда табдил меёбад? 18:12-20:44 Чанд сол қабл Шумо ба Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон муроҷиат кардед ва пешниҳод намудед, ки омӯзиши забони яғнобиро дар барномаҳои дарсии макотиби таҳсилоти миёнаи умумии ҷумҳурӣ (минтақаҳое, ки яғнобнишинанд) ворид карда шавад. Муроҷиат ва пешниҳоди Шумо ба Вазорати маориф ва илм то кадом андоза ҷомаи амал пӯшид? 20:45-24:13 Донишманди олмонӣ Хонес Шил забони яғнобиро чӣ гуна баҳо медиҳад? 24:14-27:15 Тоҷикистон лабораторияи зиндаи забонҳои қадимист!!! 27:16-33:19 Забони яғнобӣ боис гашт, ки забони мурдаи суғдиро донишмандон хонда тавонанд, яъне суғдшиносон ба воситаи забони яғнобӣ катибаҳои ёфтшудаи суғдиро хонанд. Шумо дар ин маврид чӣ гуфтанӣ доред? 33:20-38:24 Ба ҷуз аз Шумо бо з кадом пажуҳишгарони ватанӣ ба омӯзиш ва пажуҳиши забони яғноби машғуланд? 38:25-42:04 Чӣ рисолаҳое (грамматика, фарҳангҳо) дар ин самт таълиф кардаед? 42:05-44:27 Тафовути забони яғнобӣ аз забони тоҷикӣ дар чист? 44:28-45:47 Сохтори ҷумла дар забони яғнобӣ чӣ гуна аст? 45:48-48:54 Кадом овозҳои забони яғнобӣ дар забони тоҷикӣ нестанд? 48:55-56:21 Охирсухани Шумо, устоз!