«Өмірзая» – Баққожа Мұқаидың ұзақ толғаныспен жазған романы. Жазушыға Мемлекеттік сыйлық әкелген роман. Автор «Өмірзаяға» үлкен дайындықпен келген секілді. Ол «Өмірзая» арқылы халқының бір ғасырлық қасірет-мұңын көрсеткісі келді. «Өмірзая» маған талай аласапыраннан өтіп, ардақтыларынан айырылған халықтың кеудесіне тығылған өксіктің сыртқа шығуы сияқты елестейді кейде. Енді бірде бас кейіпкер, тарих ғылымының кандидаты Аяғанның прототипі Кенесерыны жазамын деп 25 жыл арқалап, Сібірге айдалып кеткен аяулы тарихшымыз Ермұхан Бекмаханов секілді көрінеді. Өйткені, екеуі де тарихшы, екеуі де тарих беттеріне Кенесарының атын жазамыз деп аласұрды, сол үшін таяқ жеді, түрмеге отырды. Бірақ белгілі сыншы Әмірхан Меңдеке Аяғанның тұлғасынан Алаш зиялыларының прототипін көреді: «Егер Аяған өзгелер сияқты өктем күштің алдында жалынып-жалпайым кешірім сұрағанда, бәлкім, тірі де қалар ма еді. Бірақ, Аяған кешірім сұрамайды. «Өз зиялыларына қырғидай тиген өкіметтен еш уақытта кешірім сұрамаймын!» Бұл – Жүсіпбек Аймауытовтың сөзі. Ақтық сөзі. 1932 жылы атылар алдында айтқан сөзі. «Өмірзаядағы» Аяған Қуатұлы мен Жүсіпбек Аймауытовтың тірлігінен ұқсастық табасыз, ұқсастық табасыз да шүкіршілік етесіз. Өз басым Баққожа Мұқаидың «Өмірзая» романын мәдениетті прозаға жатқызар едім. Оқырман қауымның мәдени өресінің биіктеуі мен мемлекеттік сананың (Дж.Неру) жетілуіне зор ықпал ететін мұндай үздік туындыны халық ұмытпайды», – дейді. Әмірхан Меңдекенің бұл пікірінде де ақиқат бар. «Өмірзаядағы» бас кейіпкер Аяған Қуатұлының прототипі бір адам ғана емес. Ол – қылышынан қан тамған Кеңес саясатының құрбанына айналған барлық боздақтарымыздың жиынтық образы. Сондықтан «Өмірзаяның» кейіпкерлерін алыстан іздеудің қажеті жоқ. Ол – біздің өткеніміз. Мүмкін, «Өмірзая» қасірет пен қайғыға толы трагедиялық роман шығар. Бірақ, Жақыпжан Нұрғожаевтың тілімен айтсақ. «Өмірзая» – Кеңес қоғамының күйреуі емес пе? Роман соңында мен Аяғанның трагедиялық өліміне бір мұңайсам, бір қуандым. Өйткені кітап тәуелсіздіктің жақын қалғанын сүйіншілеп тұр еді... Ал тәуелсіздік – ұлтқа қызмет еткен тұлғалардың ешбірінің өмірінің зая кетпегенінің көрінісі болатын. «Халық болашағы үшін құрбан болғандар үшін бәрібір кітап жазамын» деген Аяған кейіпкерінің сөзі Баққожа Мұқаидың өзіне берген уәдесіндей. #баққожамұқай #өмірзая #кітап МЕНІ МЫНА ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІЛЕРДЕН ТАБА АЛАСЫЗДАР: *facebook: / marfugashapian *vk:
https://vk.com/marfugashapian *instagram: / marfugasha. . *telegram:
*блог:
Хат жіберу үшін пошта: marfuga21@gmail.com
