Тариқатнинг етти пири: Хожа Маҳмуд Анжир Фағнавий

Хожа Маҳмуд Анжир Фағнавий тахминан VII/XIII аср бошларида Бухоро яқинидаги ҳозирги Вобкент тумани ҳудудида жойлашган Анжир Фағна қишлоғида дунёга келган. Вобкентда яшаган ва ўша ерда вафот этган. Маҳмуд Анжир Фағнавий ўрта бўйлидан баландроқ, қомати келишган, оқ танли, бурни хушбичим, кўзлари қора, кенг оғизли, кўркам соқолли, очиқ, нуроний юзли эди. Кўпинча бошига оқ салла ўраб юрар, кароматлари кўп инсон бўлган. Маҳмуд Анжир Фағнавий сокин табиатли, ҳақиқатгўй ва тақводор бўлиб, кўпинча масжидда эътикоф ўтирган. Яъни бир ёки бир неча кун давомида масжиддан чиқмай фақат зикр ва ибодат билан машғул бўлган. Хожа Маҳмуд меъморчилик, иморат қуриш билан шуғулланиб, шу касб орқали тирикчилик қилган. Айрим ривоятларга кўра, у боғдорчилик билан ҳам шуғулланган. Маҳмуд Анжир Фағнавий Муҳаммад (с.а.в.) авлодидан бўлиб, саййидлар табақасига мансубдир. Маҳмуд Анжир Фағнавийнинг Саййид Умар ва Мавлоно Нажмиддин Ҳожиб номли икки ўғли бўлган. Хожа Маҳмуд Анжир Фағнавий бухоролик етти пирнинг иккинчиси – Хожа Ориф Ревгарийнинг халифаси эди. Хожа Маҳмуд қол (эшитиш, ўрганиш, дарс олиш орқали ҳосил бўладиган билим) ва ҳол (Худо томонидан берилган билим) илмларини жамлаган олий мақомот соҳиби эди. У Ревгарийдан зоҳир ва ботин илмларини ўрганган. Устози ҳузурида тариқатнинг сайру сулук босқичларидан ўтиб, етук издошлардан бирига айланган. Маҳмуд Анжир Фағнавий устози таълимотини тарғиб этиш билан биргаликда хожагон-нақшбандия тариқати қоидаларидан бири – зикри хафий (яширин зикр) ўрнига зикри жаҳрий (ошкора зикр)ни жорий этган. Хожа Абдулхолиқ Ғиждувоний томонидан жорий этилган зикри хафий Хожа Ориф Ревгарий замонида ҳам риоя этилган. Хожа Ориф Ревгарий вафоти яқинлашгач, Ревгарий тепалигида муриди Хожа Маҳмудга: “Бу замонда толибларнинг маслаҳати жони учун “зикри жаҳр” айтмоқ керак”, дейди. Маҳмуд Анжир Фағнавий устозидан иршодга ижозат олгач, бир неча йил Вобкентдаги масжидда шогирдлар тарбиялаш ҳамда жаҳрий зикр таълими билан шуғулланган. Жаҳрий зикрнинг том маънода кенг қўлланиши ва хожагон-нақшбандия тариқатининг асосий қоидаларидан бирига айлантирилиши айнан Хожа Маҳмуд Анжир Фағнавий даврида бошланган. Хожа Ориф Ревгарий вафоти олдидан Маҳмуд Анжир Фағнавийга жаҳрий зикрга рухсат берганини маълум қилган. Хожа Маҳмуд: “Жаҳрий зикрни тили ёлғон ва ғийбатдан, луқмаси ҳаром ва шубҳадан, қалби риё ва сохтакорликдан, сири эса Ҳазрат Рубубиятдан бошқага қарашдан пок бўлган кишигина бажариши керак”, дейди. Хожа Маҳмуд Анжир Фағнавий тахминан 1286 йили Вобкентнинг Анжир Фағна қишлоғида дунёдан ўтади ва шу қишлоқда тупроққа қўйилади. Мустақиллик йиллари Хожа Маҳмуд Анжир Фағнавий зиёратгоҳи обод этилиб, бир неча маротаба таъмирланди. Бу ерда янги жоме масжид, мақбара, ҳовуз, минора, дарвозахона, боғ, меҳмонхона кабилар барпо қилинди.