Дүние - ақырет егістігі! / Дүйсебаев Нұрболат

Аса рақымды, ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймын. Өмір – адам баласын мәңгілік бақытқа немесе өкінішке алып баратын қысқа ғана мерзім. Өмірдің мәні – ақыретке азық жинап, сол арқылы шынайы бақытқа жету. Кімде-кім мәңгілік қуаныш пен қайғының осы дүниедегі санаулы күндер мен сәттерге ғана байланысты екенін терең түсінсе, уақыттың қадірін біледі. Ал оны бағаламаған – нағыз бейқам адам. Сондықтан өмірді Алланың берген үлкен сыйы әрі мүмкіншілігі ретінде бағалауымыз керек. Алла Тағала қасиетті Құранда: وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ «Раббыларыңның кешіріміне, кеңдігі жер мен көктей болған тақуалар үшін әзірленген жәннатқа ұмтылыңдар», – деген («Әли-Имран» сүресі, 133-аят). Өмір – нығмет әрі қысқа ғана сынақ сапар. Сол сапарды қалай өткізуің мәңгілік бақытыңды анықтайды. Әр күннің, әрбір мезеттің құнын түсінген адам, өз жан-дүниесін, жүрегін жақсы амалға, ізгілікке толтырады. Өйткені өмірінің мәнін түсінбеген адам ақыретте ауыр өкінішке душар болады. Абай атамыз өзінің өлеңінде: Кеше бала ең, келдің ғой талай жасқа, Көз жетті бір қалыпта тұра алмасқа. Адамды сүй, Алланың хикметін сез, Не қызық бар бұл өмірде одан басқа? – деп, адамды сүйіп, Алланың хикметін сезу арқылы ғана өмірдің шынайы мәнін түсінуге болатындығын тілге тиек еткен. Өмірдің қызықтары уақытша ғана, оған алданып босқа құртқан уақытымыз ешқашан қайтып келмейді. Сол үшін әр сәтімізді, әрбір ісімізді мағынаға толы етіп өткізу – адам баласының басты міндеті. Имам Әбу әл-Фараж Абдурахман ибн әл-Жаузи (Алла оны рақымына алсын) өзінің «Хифзу әл-умр» атты еңбегінде: «Мына өмірді жәннаттағы мәңгілік бақытқа апаратын қысқа ғана мүмкіндік екенін білген адам, оны ешқашан босқа өткізбейді», – деген. Ғалымдарымыз: «Сенің басты қазынаң – өмір, оны қажетсіз істерге жұмсаудан сақ бол», – деп айтқан. Алла Тағала қасиетті Құранда: اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا وَفِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ «Біліп қойыңдар! Дүниенің тіршілігі ойын-күлкі, сауық-сайран, сән-салтанат және өзара мақтан мен көбірек дүние жию және үрім-бұтақты көбейту жолындағы бәсеке ғана. Бұл бір жауын-шашын іспеттес. Сол жауынның арқасында жайқалып өскен өсімдіктер шаруаларға қатты ұнап, төбелері көкке жетеді. Алайда артынша әлгі өсімдіктердің сарғайып, солып қалғанын көресің һәм содан кейін қу сабан мен қиқымға айналады. Ал ақыретке келсек, онда я ауыр азап бар, яки Алланың кешірімі мен шексіз разылығы болады. Дүниенің тіршілігі алдамшы әрі өткінші қызықтан басқа ештеңе де емес», – деген («Хадид» сүресі, 20-аят). Бөлтірік Шешеннің: Ноқталы басқа бір өлім, Ақыр бір күн келмей ме? Ажалдың соқса дауылы, Өмірдің шамы сөнбей ме? – деген сөздері өмірдің қаншалықты құнды, бірақ сонымен бірге қаншалықты өткінші екенін айқын көрсетеді. Өлім – бұл кез келген тіршіліктің ақыры, өмірдің заңды аяқталуы. Бұл шындықты қабылдау, адамды өз әрекеттеріне жауапты етіп, уақыттың қадірін білуге итермелейді. Өлеңнің жалғасында: Қанша күн сақтап тұрғанмен, Сұрай келсе иесі, Аманатын бермей ме? – деген жолдарда өмірді Алланың берген уақытына жауапкершілікпен қарауымыз керек екендігі айтылған. Өмір – бізге уақытша берілген үлкен аманат. Оның шегі белгіленген, кез келген сәтте Раббымызға қайтуымыз мүмкін. Бұл адамды өз өмірін абайлап өткізуге, әрбір сәтін бағалауға шақырады. Өмірді «ақыреттің егіс алқабы» деп қарасақ, онда бұл өлеңдегі өлімнің сөз етілу мақсаты – бізге бүгінгі күнді босқа өткізбей, игі амалдар істеуге, рухани бай болуға ұмтылуды үндейді. Осыны түсінген адам әрдайым дайындықта болады, әр сәтін ақылмен сараптап, өмірін ізгілік жасаумен өткізеді. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) өзінің хадис шәрифінде: كُنْ فِي الدُّنْيَا كَأَنَّكَ غَرِيبٌ أَوْ كَعَابِرِ سَبِيلٍ «Бұл дүниеде сен бөтен адамдай немесе жолаушы секілді бол», – деген (имам Бұхари). Қисса Бірде бір адам Алланың Елшісіне (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) келіп, жүрегінде жүрген сауалын қойды. – Уа, Алланың Елшісі! Мүміндердің арасынан ең абзалы кім? – деп сұрады ол. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): Мінез-құлқы ең көркем болғаны, – деп жауап берді. Әлгі кісі тағы да: Ал енді мүміндердің ішіндегі ең ақылдысы ше? Сонда Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) терең оймен: Өлімді жиі еске алатын әрі соған ең жақсы дайындалған адам. Міне, солар – шынайы ақыл иелері, – деді. Міне, осы қысқа да нұсқа сұхбаттың астарында ақыл мен ардың өлшемі жатқан еді. Дүниедегі әрбір істің ақыретте қайтарымы боларын ұмытпаған жан ғана шынайы парасат иесі болары анық. Дүние тіршілігінің қадірін білу үшін бірнеше тақырыптарға тоқтап өтейік.