АБАЙ ЖӘНЕ КАЙДЗЕН | «ТОЛЫҚ АДАМ» ІЛІМІН ШЫНАЙЫ ӨМІРГЕ ДАҒДЫЛАУ | ҚАЗАҚИ КАЙДЗЕН: «38-ші қарасөз»
«Толық адам» ілімін тәпсірлеу кезінде оның «кайдзен» ілімімен үндес екенін дәлелдеп шықты. Абай «Толық адам» биігіне жетудің жолын «нихаятсыз жол» деп атайды. Мұны араб тілінен қазақшалап айтсақ, «шексіз жол» деген ұғым шығады. «Кайдзен» ілімі де «үздіксіз» және «даму» деген сөздерден құралған. Басты айырмашылығы, жапондар өз ілімдерін барынша шынайы өмірге лайықтап, күделікті қолданыста дамытса, біз «Толық адам» концепциясын орыс ғылымының тар шеңберіне кіріптар етіп, өмірден алшақ, «таңдаулылар ғана түсінетін сакралды теорияға» айналдырып жібергенбіз. Абайдың «Толық адам» туралы өсиетінің әдебиетпен үш қайнаса сорпасы қосылмайтынын айттық қой. Ұлы ақынның «Толық адам» ілімі «Тасдиқ кітабы» дейтін туындысында айтылған. Кейін ол қазақ оқырманына «38-ші қарасөз» ретінде жетті. «Ей, жүрегімнің қуаты, перзентлерім! Сіздерге адам ұғылының мінездері туралы біраз сөз жазып ядкар қалдырайын», - деп басталады 38-ші сөз. Яғни, әңгіме адам баласының мінездері туралы болатынын бірінші сөйлемде меңзейді. Демек, Абайдың 38-ші қарасөзі әдебиеттанудың емес, психологияның зерттеу нысаны болуы керек еді. Заманауи абайтанушы Ернат Мелсұлы Брайан Трейси, Джим Рон, Ник Вуйчич сияқты танымал мотваторлардың ілімдерін синтездей келіп 4 негізгі бағытты айқындайды. Бақытқа, табысқа жеткісі келген адам ең әуелі рухани даму керек. Екінші сатыда интелектуалдық тұрғыда даму маңызды. Үшінші сатыда физикалық тұрғыда даму тұрса, төртінші сатыда материалдық, қаржылай даму тұр. Ал Абай Құнанбайұлы рухани дамуды «жылы жүрек» деп атаған. «Жылы жүрек» ұғымын түсіндіру үшін «мейірім» және «әділет» дейтін ауқымды категорияларға жүгінеді. Интелектуалдық дамуды ақын «нұрлы ақыл» деген сөзбен береді. Оны қазіргі күннің биігінен қарасақ, ғылым, білім, технология құндылықтары шығады. Физикалық дамуды Абай хакім «ыстық қайрат» деп ұсынады. Мұны қазіргі таныммен салауатты өмір салты, спортпен шұғылдану, пайдалы тамақтану, тиімді күн режимі, тайм менеджмент сияқты терминдермен түйіндеуге болады. Ал төртінші «материалдық даму» ілімін ұлы ақын «сенімді дәулет» деп тәпсірлейді. Мұны кейін Шәкәрім Құдайбердіұлы «кетпес дәулет» деп нақтылай түскен.
