НАЙМАНЫ ИСТОРИЯ | НАЙМАНДАР ТАРИХЫ | наймандар керейіттер жалайырлар | НАЙМАН ҚОЛБАСШЫСЫ

АРМЫСЫЗДАР ҚҰРМЕТТІ ОТАНДАСТАР! Бүгінгі видеомыз найман руынан шыққан әйгілі батыр және қолбасшы жайлы болмақ! Біз наймандардар өте көп атақты батырлар шыққанын білеміз! Бүгінгі айтылатын оқиға даңқты бабамыздың өшпез ерлігі жайлы болмақ! Найман руынан шыққан Кетбұқа ноян – оның даңқы бүкіл әлемге әйгілі болған. Ол Шыңғыс ханның немересі Хұлағу ханның ең мықты қолбасшысыларының бірі болатын. Ал енді Кетбұқаның Мысырға жасаған жорығы жайлы хикаяны баяндап берейік 1260 жылы Хұлағу хан 40 нөкерлермен қосып 1 хабаршыны Мысырға яғни Египетқа жіберді. Хұлағу бұл кезде Шам қаласында болатын және өзінің бауырының кенеттен қайтыс болуына байланысты кері Тұранға қайтуға мәжбүр болды. Ал шам қаласында өзінің орнына Кетбұқаны қалдырды. Мысырлықтарға жіберілген Хабаршылардың хатындағы сөздердің мазмұны келесідей болатын: Біздің шексіз (мол) әскеріміз туралы сөз (Рүстем) мен Ескендір туралы хикаялар сияқты (жан-жаққа) әйгілі болды. Сондықтан егер сен біздің (ұлы) мәртебеліге бағынышты болсаң, салық төлеп өзің кел де, қолбасшы (тағайындауын) сұра, әйтпесе соғысқа дайындала бер деп жазылған болатын. Ол уақытта камилдіктер әулетінен патша болуға лайық ешкім жоқ еді, сондықтан бір түркмен билеуші болды. Ол дүние салған кезде оның кішкене Мұхаммед есімді ұлы бар еді. Оны әкесінің орнына отырғызды. Оның атабегі Қудуз болатын. Кенеттен Мұхаммед өлді де, Қудуз патша болды. Ол адамдар жүрегін әділдігімен және жомарттығымен жаулады. Ал, негізінде, Шам мен Мысыр әскерінің көп бөлігі сұлтан Жалал ад-диннің (әскерінің) бөлініп қалғандары мен қашқындары болатын. Хабаршылар мысырға келіп Хұлағу ханның хабарын Мысырлықтарға жеткізгеннен кейін: Мысырлықтар Жалал ад-диннің (әскерінің) бөлініп қалғандары мен қашқындарын жинап өзара оңашада мәжіліс өткізді. Мысырлықтар Билік қолдан кетпей тұрып, бұл істі қалай шешуге болатынын ойлап табу керек, – деді. Хұлағу – Шыңғыз ханның немересі, Төле ханның баласы, Мөңке қағанның бауыры болғандықтан-ақ оның ұлылығы мен айбаттылығын сипаттау әрі түсіндіруді қажет етпейді. Қазіргі кезде Мысырдан Шын шекарасына дейінгінің бәрі оның құдіретінің астында және ол илахи көмекпен ерекшеленген. Егер біз оның қорғанышына кіретін болсақ ұят және масқара болмайды. Бірақ Хұлағу хан өз сөзінде тұратын адамдардан емес. Ол осыған дейін өзіне бас иіп келген бірнеше әмірлердің басын алған болатын. Сол себепті біз оған бас иетін болсақ – бізді де дәл солай өлтіруі әбден мүмкін десті. – Олармен Бітімгершілік жасаудың да еш пайдасы жоқ, себебі олардың уәделеріне сеніп болмайды, – деді. Біз сабырдың күшін жоғалттық және бізде төтеп берер күш те жоқ. Сосын Жалал ад-диннің (әскерінің) бөлініп қалғандары мен қашқындары - Құдызға қарап- Сенің пікірің нені қажет деп тапса, (соны) бұйыру керек, – деді. Сонда Құдыз айтты: – Менің пікірім келесідей: келіңдер бірлесіп соғысқа жүгінейік. Егер жеңіске жетсек, бұл – біз аңсаған нәрсе болады, әйтпесе бізді халық кінәлап, сөгеді, – деді. Одан соң әмірлер тарап кетті. Сөйтіп, Қудуз бас әмір Бұндұқдармен оңашада кеңес жасады. Бұндұқдар: – Менің пікірім мынадай: Түркі мұғыл елшілерін өлтіріп, бірігіп Кетбұқаға қарсы аттанамыз. Егер біз жеңсек те, өлсек те, әрі екі жағдайда да біз кешірім мен (халықтың) ризашылығына лайықты боламыз, – деді. Қудуз бұл сөздерді құптады. Содан түнде елшілерді асып қойды да, ал таң сәріде шарасыздықтан соғысқа бел буып, атқа отырып жорыққа аттанды. Мұғулдардың бас жасағының кезігінің басшысы Байдар әмір (Ұғұлбек) деген кісіні Кетбұқа ноянға жіберіп, оны Мысыр әскерінің келе жатқандығы жайлы хабардар етті. Сонда Кетбұқа – Орныңда тұр, сөйтіп мені күт! – деп жауап жіберді. Кетбұқа келгенше, Қудуз Байдарға соққы беріп, оны Аси өзені жағасына дейін шегіндіріп тастады. Кетбұқа ноян қызумен өзінің күші мен әскери құдіретіне қатты сеніп, оттан болған теңіздей алға қарай ұмтылды. Қудуз әскерлерді торуылдарға отырғызып тастады. Және үлкен - үлкен орлар қаздырып – ордың бетін шөптерге толтырды. Тереңдігі үш адамның биіктігіндей келетін орлардың ішіне үшкір найзаларды жайғастырды. Жасалған орларға өз әскерлері түсіп кетпеуі үшін жолдарға арнайы белгілер қойып – дайындады. Содан Өзі (атқа) мініп, нағыз жауынгерлер болған бірнеше мың әскермен бірге Айни Жалут деген жерде барып Кетбұқаны күтіп тұрды. Көп ұзамай Кетбұқа да жетіп келді. Ол өз хабаршысының өлімінен қатты ашуға мініп, Мысырлықтарды көріп шектен тыс қахарланып кетті. Түркі Мұғул әскері садақтан оқ атып шабуыл жасады. Қудуз жан-жаққа шегініп, қаша жөнелді. Түркі Мұғулдар тым батыл болып олардың соңынан қуды да, мысырлықтардың көбін қырып салды. Сосын олар торуыл орнының жанына келгенде, алдын ала дайындап қоййылған орларға келіп түсе берді. Мысырлықтар үш жақтан торуылдан атып шығып, мұғул әскеріне қарай ұмтылды. Таңертең ерте уақыттан күннің ортасына дейін қатты шайқас болды. Түркі Мұғул әскерлеріне (мысырлықтарға) төтеп беру қатты қиын болып кетті, содан ақыр соңында олар қашуға мәжбүр болды.