Сайт использует сервис веб-аналитики Яндекс Метрика с помощью технологии «cookie». Пользуясь сайтом, вы даете согласие на использование данной технологии.
Ақтөбе қаласы «№ 38 қазақ орта мектебі» КММ Тақырыбы: Жасанды дақ кетіргіштер Бағыты: «Салауатты табиғи орта - «Қазақстан-2030» стратегиясын жүзеге асырудың негізі» Секциясы: химия Жоба қорғаушы: 11 «А» сынып оқушысы Сейдалин Дәулет Қаршығаұлы Ғылыми жетекшісі: химия пәнінің мұғалімі Туребаева Айгуль Насипкалиевна 2025-2026 оқу жылы Мақсаты: Күрделі дақтардың химиялық құрамы мен қасиеттерін ескере отырып үй жағдайында қолжетімді тұрмыстық заттар арқылы жасанды дақ кетіргіштің жасалу әдісін анықтап, ең тиімді нұсқасын тұрмыста қолдану. Міндеттері: 1.Жасанды дақ кетіргіштердің дайындау әдісін анықтауда зерттеу жүргізу. 2.Жасанды дақ кетіргіштерді тұрмыста қолданудың тиімділігін анықтау. 3.Жобаны қорғау үшін мультимедиялық презентация жасау. Зерттеу әдістері: 1.Күрделі дақтардың химиялық құрамы мен қасиеттерін зерттеу. 2.Күрделі дақтарды жоятын факторларды анықтау. 3.Жасанды дақ кетіргіштердің дайындау әдісін зерттеу. 4.Сараптамалық талдау жүргізіп, ең тиімді нұсқасын анықтау. АННОТАЦИЯ Күнделікті өмірде кетіруі қиын түрлі күрделі дақтармен жиі кездесеміз. Оларды жою үшін көбінесе сатылымдағы химиялық ерітінділер мен ағартқыштарды қолданамыз. Алайда біз қолжетімді үй жағдайында тұрмыстық заттар арқылы жасанды дақ кетіргіш жасауға болатынын ескермейміз. Егер біз әртүрлі күрделі дақтардың (зеленка мен йод) химиялық құрамын және қасиеттерін зерттеп, оларды жоятын химиялық ерітінділердің әсерін қарастырсақ, бұл дақтардың құрылымдық өзгеруіне әсер ететін факторларды анықтай аламыз. Соған сәйкес қолжетімді компоненттердің дақ кетірудегі тиімділігі мен маңыздылығын ескере отырып, үй жағдайында жасанды дақ кетіргіш жасай аламыз..Химиялық ерітінділерді дайындау барысында жүйелілік пен дәлдікке сүйеніп, маңызды тәжірибелік әдістерді қолдану және зерттеу жұмыстарын мұқият жүргізуіміз қажет. Нақты дәлелдер алу арқылы нәтижелердің тиімді екеніне көз жеткізіп, нақты қорытындыға келуге болады. Соңында дайындалған ерітінділердің әртүрлі дақтарға әсерін салыстырмалы түрде талдай отырып, ең тиімді химиялық дақ кетіргішті анықтай аламыз. Йодтың спирттік ерітіндісі қоңыр-қара түсті дақты, ал зелёнканың қою жасыл дақ түзетінін және оңайлықпен жойылмайтыннын жақсы білеміз. Біз жүргізген химиялық тәжірибелік зерттеу жұмысында ас содасы (натрий гидрокарбонатының) мен қайнаған судың (дистилденген) қоспасын әзірлеп сутегі асқын тотығының тамшыларын катализатор (өршіткі) ретінде пайдаланып жасанды дақ кетіргішті алдық. Нәтижесінде натрий пероксидінің ертіндісі түзіліп ол түстердің ағаруына көмектесті, сонымен қатар құрамы таза әрі қоспасыз су мөлшері түстің ағаруына әсер етуші катализатор ретінде қызмет атқарды. Бұл күрделі дақтарды жоюшы химиялық факторлар болып табылады. Бұл жасанды кетіргіш йод дағын 10 секунд шамасында, ал зелёнканың 3 минуттың аралығында жойды. Байқап тұрғанымыздай йод дағы бірден жойылды, ал зеленка дағының жоюлу уақыты ұзақ болды. Дегенмен бұл салыстырмалы сараптамалық талдаманың ең жақсы нәтижесі, ең тиімді нұсқасы болып табылады. Бұл әдіс арқылы біз тұрмыстық жағдайдағы мәселелерді де шеше аламыз деп есептеймін. Күрделі дақтарды жоюда немесе түссіздендіруде басқа да көптеген химиялық ерітінділерді қолдана аламыз. Алайда біз бұл химиялық тәжірибелермен зерттеу жұмысын жүргізу арқылы нақты дәлелденген, көзімізбен көрген, практикалық тұрғыдан сынамадан өткізген, жақсы нәтиже көрсеткен еріткіштерді дайындау әдісін үйреніп, тұрмыстық жағдайда қолдана аламыз. Дайындау технологиясының басты артықшылықтары: 1) Дайындау технологиясының деңгейінің қауіпсіздігі 2) Қажетті тұрмыстық заттардың қолжетімділігі 3) Дақтарды жою жылдамдығының ерекшелігі 4) Тұрмыстық мәселелерді шешудегі тиімділігі Жасанды дақ кетіргіштердің қолданудағы жаңа ұсыныстар: 1)Қаламсап сиясын жою мақсатында ағартқыш ретінде пайдалану. Күнделікті өмірде жиһаздарда, бұйымдарда және басқа да көптеген тұрмыстық материалдардың бетінде қаламсап сиялары дақ болып сіңіп қалады. 2) Киімдерге сіңіп қалған күрделі дақтарды кетіру үшін кір жуғыш машиналарға қажетті қосылыс ретінде пайдалану (ас содасын ұнтақ ретінде, сутегі асқын тотығын сұйықтық ретінде пайдаланамыз). . 3) Жасанды жолмен алынған дақ кетіргіштерді Ақтөбе қаласындағы химиялық тазалау орталықтарына ұсыну. Бұл химиялық технологияны химиялық тазалау орталықтарына ұсынатын болсақ, олардың тазалау әдістеріне жаңа бағыт, жаңа әдіс реформа ретінде енгізіледі.
