ЖЕРҰЙЫҚТЫ ІЗДЕГЕН АСАН ҚАЙҒЫ

Асан Қайғы Сәбитұлы қазақтың аңыз кейіпкерлерінің бірі.М.Мағауин дерегі бойынша қазақта екі Асан Қайғы болған. Біреуі Жерұйықты іздеген, біреуі Керей мен Жәнібек заманында өмір сүрген. Бүгін біздің сөзімізге арқау ететін Асанымыз Жерұйықты іздеген Асан Қайғы бабамыз. 1.*Ұзын аққан Ертісті көргенде*:” Мына шіркіннің баласы тойдым деп қарап отырмас,қарыным ашты деп жылап отырмас. Сиырдың мүйізі, доңыздың құлағы шығып тұрған жер екен” 2.*Түндікті өзенін көргенде*: ”Он екі қазылық ойтүндік, маңырап жатқан қой түндік.Қойдың құлағы тұтам шығып тұрған жер екен”-деп артына 3 рет қарапты. Сөйтіп таудың аты “Үшқара” атаныпты. 3.*Қызылтау деген жерді көргенде*:”Тау-тасы кеш болғанда қой болып, ыңырап жатады екен. Тоқты қысыр қалмайтын жер екен” 4.*Баянауыл тауын көргенде*: ”Ат ерін алмайтын жер екен. Бауырында тұзы бар екен, тұзы ауыр екен, бір түн түнеп кетемін деген адам, бір жұма тоқтап қалады екен. Тұзы жібермейді екен.” 5.*Ащы бойына келгенде, артына қарап:* А,Баянауыл! Сенің қоныс болып тұрғаның мынау ащының арқасы екен. Мал жазғытұрым бір жұма ащылайды екен, күзге таман бір жұма ащылайды екен. Сонысы 1 жылға татиды екен.” 6.*Шідерті өзенін көргенде*: ”Мына шіркіннің топырағы асыл екен. Алты ай мініп арықтаған ат, бір айда майға бітетін жер екен. Бос жылқы шідерлеп қойғандай тоқтайтын, жылқының қонысы екен.” 7.*Өлеңті өзенін көргенде, ешнәрсе айтпай тұрып, бір сәтте:* “Өлеңтінің суы -,Шідертінің шөбі-май” депті. 8.*Сілентіден өтіп, Жалаңаштың тұзына барғанда*: ”Аттың төбеліндей Жалаңаш, сені алдыма өңгерейін бе,артыма бөктерейін бе, қай жарама тартайын? Айналаң аз, онан басқа мінің жоқ, табылмайтын жер екенсің.” 9.*Есіл өзенін көргенде:* Жары менен суының, жарлысы мен байы тең болатұғын жер екен, — депті. ⁠10.Нұраның бойын көргенде: Алты күнде ат семіріп, мінетін жер екен. 11.Торғай өзенін көргенде: Ағар суы бал татыған, ақ шабағы май татыған жер екен. 12.Терісаққан өзенін көргенде: Сарыарқаның тұздығы екен! 13.Жетіқоңырды көргенде: Сарыарқаның маусымы екен! 14.Ұзын аққан сыр бойын көргенде: Басы байтақ, аяғы тайпақ қоныс екен, Қаратауды жайласам, Сыр бойын қыстасам, қоныс болуға сонда ғана дұрыс екен. 15.Сулы Келес, Нұрлы Келесті көргенде: Мөңіреуің, Сиыр болып мөңіредің. Сиыр тұқымы үзілмейтін жер екен. 16.Жиделі-Байсынға қызығып:Ай, Жиделібайсын артыма, көтеріп кетер едім, әттең атым көтере алмайды-ау! 17.Маңғыстауға үш барып, үш қайтқан Асан: Түбінде мал баққан шаруға Маңғыстаудан артық жер болмас.... 18.Жетісуды көргенде: Жетісудың ағашының әр бұтағы жеміс екен, шаруаға жақсы қоныс. 19.Меркіні көргенде: Ей, Аспара , көршіңмен тату бол, шөбіңе суың жетер! 20.Баянауыл тауын көргенде:Баянға жаймай, қой семірмес! 21.Жуалыны көргенде: Жерің семіз, шөбің шүйгін, қарың мол, топырағың май екен. Қадіріңді егін салған ел білер! 22.Қарсақпай оймағын көргенде: Айналаң жапан тұз екен, тауыңның асты жез екен, елің ашықпас. 23.Шыңғарлауды көргенде: Ай Шыңғарлау, жылы өзі өскен жоқ, Шыңғарлау сен өсірдің! Шыңғарлау өкпелер деп қонып кеткен. Жерұйықты іздеген Асан Қайғы, Қайғысынан арылмай, бас алмайды. Аңыз адам кешегі, елі үшін, Қос жанары қайғыдан жас арнайды.