ЖЕРЛЕСІМІЗ ҚОБЫЗ ЖАСАУДЫҢ ХАС ШЕБЕРІ

Ұлтымыздың қоңыр әуенін сағынсақ, ойланбастан қобыз аспабына қайырыламыз. Өйткені мұнда өзге аспаптарда кездеспейтін өзіндік үн құдіреті бар. Елімізде сапалы қылқобыздарды жасаумен айналысатын шеберлер барын көпшілігі біле бермейді. Осындай Қорқыт бабамыздан қалған құнды дүниені өмірге әкелетін қазақтың майталман шеберлерінің бірі Шу ауданының тумасы Қанат Қазақбаев. Елімізде есімі көп айтыла бермейтін шебер 1962 жылы Шу ауданы Абай ауылында дүниеге келген. Кейін 1978 жылы Алматыдағы Николай Васильевич Гоголь атындағы көркемсурет училищесіне «ағашты көркемдеп өңдеу, суретші-шебер» мамандығы бойынша оқуға түсіп, оны 1982 жылы тәмамдаған екен. Оның інісі әрі қазіргі кезде ұлттық музыкамызды заман талабына сай өңдеп, оларды шет елдерде кеңінен дәріптеп жүрген дарынды қобызшы Әлқуат Қазақбаев кезінде 4 сыныпты бітіріп, жазғы демалыс уақытында үйіне құрама қобыз алып келген көрінеді. Міне, осы сәттен бастап Қанат Қазақбаевтың қобызға деген құлшынысы оянып, оны жан-жақты меңгере бастаған. Шеберіміздің өз үйінің жанында шағындау шеберханасы бар. Мұның ішінен қабырғаға қаз-қатар ілінген қобыздың бірнеше түрін көруге болады. Қанат Дотаұлының пікірінше, қобыз аспабынан шығатын үн оған пайдаланылатын ағаш пен төрт түліктің қылына байланысты екен. Көбінесе қобыз жасаушы ұсталар өздерінің туған өлкелерінің табиғатына қарай таңдап, ешкімге ұқсамайтын өзіндік технологияны пайдалануға тырысады. Осылайша бір қобызды жасау үшін шебер шамамен 15-20 күнін жұмсайды. Бүгінге дейін оның қолымен жасалған 2000-ға тарта қобыз ел арасында бар көрінеді. Әсіресе, Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының ұжымы Қанат Дотаұлының тұрақты тұтынушыларына айналған. Еліміздегі көптеген өнер саласында жүрген жандар шулық шебердің жасаған аспаптарына жан бітіріп, қоңыр әуезді үнін әуелетіп жүр. Сонымен қоса, жамбылдық шебер тасада жүріп, таудай жұмыс та тындырыпты. Оның қолымен жасалған қобыз 2001 жылы Елімізге іс сапарымен келген Рим папасы Ионн Павел ІІ қонағымызға Л.Н.Гумелев атындағы Евразиялық Ұлттық университетінің ректоры Мырзатай Жолдасбеков арнайы сыйға тартып, қазіргі уақытта Италияның Ватикан қаласындағы музейде Қорқыт ата кітабының жанына қойылған екен. Одан кейін 2014 жылы белгілі археолог Зейнолла Самашев бастаған бір топ ғалымдар Шығыс Қазақстан облысы аумағындағы Алтайға археологиялық зерттеу жұмыстарын жүргізіп, Берел қорғанынан шамамен VII ғасырда өмір сүрген сарбаздың жанынан бір аспап тапқан. Тарихшылар зерттей келе, оның жорық алдында жауынгерлерге рух сыйлайтын қобызға ұқсас музыкалық аспап екенін анықтапты. Содан Халықаралық түркі академиясының президенті Дархан Қыдырәлі, археолог Зейнолла Самашев бастаған ғалымдар қазба жұмыстарынан тапқан аспап әбден ескіргендіктен, оны бүтіндеу қиынға соғып, оны тек қағазға түсірумен шектеліпті. Содан кейін олар қобыз жасаудың хас шебері Қанат Қазақбаевқа айтып, қобыздың қағазға салынған суреті бойынша аспапты жасап беруге тапсырыс берген екен. Оның бесеуі Түркі мемлекеттерінің Президенттеріне сыйға тартылды. Ал ең бірінші жасалған қобыз елордадағы халықаралық түркі академиясының мұражайында тарихи-құнды жәдігер ретінде және біреуі Париждегі ЮНЕСКО-ның музейінде сақтаулы тұр. Екіншісін Алматы қаласындағы Ықылас Дүкенұлы атындағы ұлттық музыкалық аспаптар мұражайына тапсырған көрінеді. Жалпы, Қазақбаевтар әулетін басына өнер қонған шаңырақ екенін байқауға болады. Өйткені өзінен 10 жас кіші інісі Әлқуаттың есімін өнер саласындағы жұртшылық жақсы біледі. Осылайша, қос ағайынды киелі аспаптың ұмытылмай, ұрпақтан-ұрпаққа жетуіне ерекше үлес қосып келеді. Қорқыт бабамыздан қалған қасиетті аспапты төрінде ардақтаған Қанат Қазақбаев сынды шеберлер барда, қобыз аспабынан шыққан үннің де сөнбесіне сеніміміз мол.