Сағындырған сол бір ән «ТУҒАН ЖЕР - ТАЙСОЙҒАН» 2008 жылдың тамыз айы... Шөкімдей бұлтсыз ашық аспаннан Тәңір нұры төгіліп, табиғат мейірімді анадай иіп тұр. Жайық беттен оқтын-оқтын жанға жайлы майда самал еседі. Шілдедегі аптаптың беті қайтып, тамылжыған маужыр мезгіл туған. Айнала төңіректен тақап қалған сүмбіленің лебі сезіледі. Жаздың аз қалғанын білдіргендей жантақ басы да қызарыпты. Алабұта мен сүтжапырақ әбден пісіп, шабатын шағына жеткен. Күздің тақап қалғанын жәндіктер де сезеді ғой деймін, күні-түні жағы талмай шырылдайтын шілдеқоңыз бен шегіртке тым келте қайырылар жаз дәуренге деген қимастықтың мұңлы жырын шертеді. Тамыздың тамылжыған осындай бір күнінде мен әріптес қарындасым Айнұр екеуміз Жалғансайға келдік. Жалғансай Махамбет ауданының орталығы Махамбет селосынан таяқ тастам жерде жатқан, табиғаты жәннаттай көркем ауыл. Сонау бір бағзы замандарда ата-бабамыз Ұлысу деп атаған кербез ақ Жайықтың жағасынан орын тепкен қасиетті мекен. Жалғансайды қасиетті мекен деп тегін айтып отырған жоқпын. Оның құнарлы топырағында туған немесе өсіп-өнген небір дүлдүлдерді қоя тұрып, күні бүгін осында елеусіз ғана тұрмыс кешіп, тұрып жатқан, ал әндерін бүкіл ел шырқайтын талантты композитор Сейсенбі Құлмағанбетовті айтсақ та жеткілікті. Оның «Туған жер - Тайсойған» деген әні шыны керек, қазақ музыкасының корифейлері Шәмші, Әсет, Ильялардың әндерінен бір мысқыл да кем емес, қазақ музыкасының алтын қорынан ойып тұрып орын алуға әбден лайық асыл дүние. Басқаны қайдам, өз басым осы бір әнге өмір бойына қайран қалумен келемін. Оның бірінші себебі - өзіміздің туған облысымыз Атыраудың бір алыс түкпіріндегі Тайсойған құмына, сондағы Тайсойған ауылына арналып, осындай жауһар әннің тууы. Күллі атыраулықтар, соның ішінде әсіресе, қызылқоғалықтар мақтаныш ететін осындай бірегей әннің болуы. Бұл әнді кейде Қызылқоғаның гимні деп те атайды. Екінші себебі – осындай ғаламат сұлу әнді тудырған композитор мен ақынның (ақын Кәдірбай Жолаев бүгінде марқұм болған – Т.Н.) бірі Жалғансайда, екіншісі сонау Тайсойғанда елеусіз жатуы. Егер осы күні ақшаның арқасында өздерінің ортанқол «әндерін» түрлі телеарналарға тықпалап, елге таратып жүрген «пысықтар» Сейсенбінің «Туған жер - Тайсойғанын» тыңдап көрсе және оның авторы алыс бір қияндағы ауылда тұратын зейнеткер екенін білсе ұяттан өртеніп, «ән» жазуын қояр ма екен? Әй, қайдам?.. Осындай әрі-сәрі ойлар мазамызды қашырған соң біз «Туған жер - Тайсойғанды» және оның авторын жарыққа шығаруды мақсат еттік. Әннің жазылу тарихын композитордың өз аузынан білмекпіз... Жалғансай бізді адыраспан мен жусанның кермек те, тәтті, сағынышты иісімен қарсы алды. Өзімнің базарлы балалығым өткен Сарайшықтан таяқ тастам жерде жатқан Жалғансай да мен үшін тым ыстық-ақ. Сейсенбі аға біздің келгенімізге қатты қуанды. Ауылдағы ағайынның ақ көңілі секілді аста-төк дастарханның үстінде «Туған жер - Тайсойғанның» тарихы шертілді. - Ең таңдаулы әнімнің арқауына айналған Тайсойған менің кіндік қаным тамған жер ғой, - деп бастады әңгімесін Сейсенбі аға. - Әуелі осындағы Тайсойған жетіжылдық мектебінде оқыдым. Жоғары кластарды Махамбет ауданының Есбол селосындағы мектепте жалғастырдым. Өйткені әкем Құлмағанбет жұмыс бабымен осында ауысқан болатын. Оның үстіне ата-бабаларымыздың туған жері осы Жайық бойындағы 15-ауыл (Қожамжар селосы) еді. Дегенмен, балалық шағымның көп бөлігі өткен жер ыстық қой, күні бүгінге дейін Тайсойғанға жылына бір барып қайтпасам ауырып қаламын. Әрине, Жайық бойында тұрғаннан да жаман болғам жоқ. Мұнда ең алғаш әйгілі мұғалім, шебер домбырашы Алдияр Шыниязовтан дәріс алдым. Қазақ тілі мен әдебиетінен Сембі Берғалиев деген тамаша ұстаз сабақ берді. Қысқасы, сол Есбол орта мектебін 1961 жылы тайсойғандық жерлестерім Олжабай, Тілеген, Қойшыбайлармен қатар бітіріп шықтым. Ендігі арманым қандай да бір жоғары оқу орнының тіл-әдебиет факультетіне оқуға түсу. Музыканы да жақсы көремін, күй де шертемін, бірақ ән айтатын дауысым жоқ. Музыкант болған соң дауыс та болғаны жөн ғой. Соны ойлап, оның үстіне әдебиет те өнердің бір түрі ғой, не болса да өнерге жақын жүрейін деп, сол жылы Гурьев педагогикалық институтының филология факультетіне түстім. Есіл-дертім осы институтты бітірген соң туған жерім Тайсойғанға кету болды... Сөйтіп, 1965 жылы оқуды бітірген Сейсенбі Тайсойған жетіжылдық мектебіне мұғалім болып барады. Жас кадр келді деп мектеп басшылығы оған жұмысты үйіп-төгеді. Тіпті, қосымша музыкадан да сабақ береді. Мектеп бастауыш комсомол ұйымының жетекшісі де болады. Жас жігітке өзінің жұмысы қатты ұнайды. Сөйтіп, күндер, айлар мен жылдар осылай зуылдап өтіп жатты. (Жалғасы)👇
