Данжуурын гэрэлт хөшөө

ҮНДЭСНИЙ НОМЫН САН БА ҮНДЭСНИЙ БИЧИГ ҮСГИЙН БАЯР    • Үндэсний номын сан ба Данжуурын гэрэлт хөш...   Монгол Улсын Үндэсний Номын Сан бол Монголын ард түмний бичиг үсгийн дурсгалыг хадгалах, хамгаалах, баяжуулах, түгээн дэлгэрүүлэх үүрэгтэй байгууллага мөн. Анх 1921 онд Судар бичгийн хүрээлэнг байгуулаад, тус хүрээлэнгийн анхны дарга Онход Сангажавын Жамьян гүн, эрдэмтэн Жамсрангийн Цэвээн, Дашням гүн, Бат-Очир шадар нарын хүмүүс хувийн номын сангаасаа нийлүүлсэн 2000 номтой номын сан байгуулсан нь өнөөгийн Монгол Улсын Үндэсний Номын Сангийн үндэс суурь, сан хөмрөгийн эх үүсгэл болсон юм. Улмаар Судар бичгийн хүрээлэн улс орон даяар төдийгүй монгол туургатан ахан дүүсээсээ хуучин судар ном, данс харааг сурвалжлан цуглуулах ажил өрнүүлж, сан хөмрөгөө арвижуулан баяжуулж байсан нь эдүгээ ЮНЕСКО-ийн баримтат өв болон Монгол Улсын хосгүй үнэт өвөөр бүртгэгдсэн ховор нандин дурсгалууд, сурвалж судлалын эх хэрэглэгдэхүүн, арвин баялаг сан хөмрөг болон бүрэлджээ. Монгол Улсын сүүлийн хаан, VIII Богд Жавзандамба хутагт 1924 онд таалал төгсөхөд, дорно дахины томоохон номын сангуудын нэг байсан Богдын номын сангийн үлэмжхэн хэсэг Судар бичгийн хүрээлэнд шилжин ирж, цаашид Улсын Төв Номын Сан болсноор улс оронд хэвлэгдэж буй ном хэвлэл бүрээс татан төвлөрүүлэх, гадаад солилцоогоор ном хэвлэлийг захиж авчруулах, бэлэг хандиваар баяжин нэмэгдэх, шинэ сэргэг, шилдэг бүтээлийг худалдан авах замаар сан хөмрөг нь өргөжин тэлсээр өнөөдөр Үндэсний Номын Сан 3.5 сая ном хэвлэл бүхий Монгол Улсын хамгийн олон номтой номын сан болжээ. Судар бичгийн хүрээлэнгээс ном судар сурвалжлан цуглуулах ажлын хүрээнд тус хүрээлэнгийн дарга Онход Жамьян гүн, гишүүн Жонон ван Ширнэндамдин нар Бээжинд суурин сууж асан Халхын Сайн ноён хан аймгийн Засаг хошой, Сэцэн чин ван Наянттай уулзаж, түүний харьяа Цахарын Сүрэг хошууны Шашныг бадруулагч сүмд хадгалан тахиж байсан монгол бичгийн шунхан барын 226 боть Данжуурыг Монгол Улсдаа залж ирэхдээ бусдад дамжуулан худалдахгүй, Судар бичгийн хүрээлэнд үүрд хадгалах тухай 9 зүйл бүхий гэрээ бичгийг 1924 онд байгуулсныг бичээч Дэндэв 1929-1955 оны хооронд боржин чулуунаа сийлэн гэрэлт хөшөө болгон үлдээжээ. Тус гэрэлт хөшөө эдүгээ Монгол Улсын Үндэсний Номын Сангийн Төв байрны үүдний танхимд залаатай бий бөгөөд 2017 онд ЮНЕСКО-ийн “Дэлхийн дурсамж” хөтөлбөрийн олон улсын баримтат өвийн жагсаалтад бүртгэсэн юм.