ШЫҢҒЫС ХАН ҚАЛАЙ МОНГОЛ БОЛЫП КЕТТІ? / МҰҒУЛ СӨЗІ МЕН МОНГОЛ СӨЗІНІҢ АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ

АРМЫСЫЗДАР ҚҰРМЕТТІ ОТАНДАСТАР! Бүгінгі тақырыбымыз – мұғыл деген кімдер, олар қай ұлтқа жатады және мұғылдар деген қазіргі монголиядағы монгол ұлты ма деген әңгіме жайлы болмақ! Жалпы мұғыл сөзі мен монгол сөзінің айырмашылығы! Түсінікті болуы үшін бұл сөздерді не үшін салыстырып отырғанымызды басынан бастап айта кетейік. Қазіргі таңда Шыңғыс ханның ұлты кім болған деген сұрақ көтеріле қалса – ол монгол ұлтынан шыққан деп жауап беретіндер көпшілік. Бұл табиғи жағдай екенін түсінуіміз қажет. Біз көптеген жылдар бойы Кеңес үкіметінің қол астында өмір сүрдік. Саяси және тарихи ақпараттардың барлығы бір орталықтан шығарылып оқытылатын еді. Ал енді Шыңғыс ханды монгол деп атап кетудің себебтері – келесідей болып табылады: Жалпы Шыңғыс ханның тарихынан толыққанды ақпарат беретін еңбектің бірден-бірегейі «Жамиғ ат тауарих» кітабы. Бұл кітапты Арғын ханның баласы Ғазан хан, Хұлағу әмірлігіне жататын қазіргі Иран жерінде 1316 жылы Рашид ад дин Фазлуллах Хамаданиға жаздырған, бұл түркілердің тарихынан дерек беретін көп томды инциклопедия болып табылады. Шыңғыс ханның тарихын зерттеген ғалымдардың баршасы аталған еңбектің аналогы жоқ тарихи еңбек екенін мойындайды және кітаптың шынайылығына шүбә келтірмейді. Бұл кітапты бірнеше елдердің ғалымдары өз тілдеріне аударған. 1952 жылы Орыс ғалымы Хетагуров тарапынан орыс тіліне де аударылды. Одан кейін осы кітапқа негізделе отырылып Шыңғыс хан жайлы көптеген еңбектер жарық көрген. Міне енді тақырыбымызға оралайық, 1952 жылы аударылған осы кітапта Орыс ғалымдары Мұғыл деген сөзді монгол деп аударған. Қателіктің басы осы жерден басталады.