Компьютерлік желілер мен олардың жіктелуі 7-сынып [АЛМАТЫ],[АРМАН ПВ],[АТАМҰРА] БАСПАЛАРЫ

Компьютерлік желі – коммуникациялық құрылғыларды (дискілер, файл, принтер) тиімді пайдалану мақсатында бірыңғай деректерді алмасу арнасына біріктіретін компьютерлік желілер тобы Желілер таралу ерекшелігіне қарай 4 түрге бөлінеді. Олар: • аумақтық таралуына; • тиістілігіне; • деректерді тасымалдау жылдамдығына; • деректерді тарату ортасына байланысты. Аумақтық таралуына қарай бөлінуі Аумақтық таралуына қарай бөлінуі Жергілікті желі шектеулі аймақта (бір бөлмеде, мекемеде, зауытта т.с.с.) орналасқан компьютерлерді біріктіреді. Жергілікті желі құрудың негізгі мақсаты – өндірістік процестерді автоматтандыру, қажетті құжаттарды жедел өңдеу мен ақпарат алмасуды жылдамдату. Жергілікті желіге қосылған әрбір компьютер кабельдер арқылы желілік бейімдеуіш (адаптер) көмегімен байланысқа түседі. Жергілікті желі шектеулі аймақта (бір бөлмеде, мекемеде, зауытта т.с.с.) орналасқан компьютерлерді біріктіреді. Жергілікті желі құрудың негізгі мақсаты – өндірістік процестерді автоматтандыру, қажетті құжаттарды жедел өңдеу мен ақпарат алмасуды жылдамдату. Жергілікті желіге қосылған әрбір компьютер кабельдер арқылы желілік бейімдеуіш (адаптер) көмегімен байланысқа түседі. Корпоративтік немесе аймақтық желі – бір қала немесе аймақ көлемінде компьютерлердің бір жүйеге бірігуінен пайда болатын желі. Корпоративтік желі ірі компаниялар мен банктер сияқты құрылымдардың пайдалануы үшін өте ыңғайлы. Белгілі бір ұйым немесе мекеме де өзара электрондық құжат алмасулар үшін аймақтық желіні қолданады. Аталған желі арқылы олар өзара байланысқа түседі. Дүниежүзілік желі(ауқымды, жаһандық) – дүниежүзі бойынша компьютерлерді ортақ бір арнаға біріктіру арқылы байланыс жасау желісі. Қазіргі кезде мұндай желінің қызметін интернет атқарады. Интернет желісі арқылы бір уақытта, бір мезетте миллиондаған пайдаланушы байланыса алады. Желідегі компьютерлер жұмысын арнайы программа басқарады. Олар бір-бірімен ақпарат алмасу кезінде бәріне ортақ ережемен байланыс жасауы керек. Осы ортақ ережені «желілік хаттама» деп атайды. Тиістілігіне қарай бөлінуі Ведомстволық желі Бір ұйымға немесе мекемеге тиісті болады. • Банкоматтар, теміржол кассалары; • Театр кассасы т.б. Мемлекеттік желі Ішкі істер органдары, Ұлттық қауіпсіздік комитеті, Кеден қызметі сияқты мемлекеттік мекемелерге қарасты желілер. Деректерді тасымалдау жылдамдығына қарай бөлінуі: • төмен жылдамдықта (10 Мбит/с дейін); • орташа жылдамдықта (100 Мбит/с дейін); • жоғары жылдамдықта (1 Гбит/с дейін); • өте жоғары жылдамдықта (10 Гбит/с дейін). Деректерді тарату ортасына байланысты бөлінуі: • кабельдік арналар арқылы ; • сымсыз арналар арқылы таратылады. Кабельдік арналар Есулі қосақталған (витая пара) кабельдер бір немесе бірнеше сымның бірігуімен өрілген өткізгіштерден тұрады. Кабельдердегі электрмагниттік кедергілерді бәсеңдету үшін, өткізгіштерді бірбіріне жұптап өреді. Бұл кабельдер арзан әрі кедергілерге төзімді. Тарату жылдамдығы – 1000 Мбит/с. Мұндай кабельдерді жергілікті желілерді құруда пайдаланады. Коаксиалды кабель – жергілікті желілерде қолданылатын кабельдің бір түрі. Оның түрі бір-біріне кигізілген цилиндрге ұқсайды. Ол мыстан жасалған екі өткізгіштен тұрады. Кабельдің бұл түрі есулі қосақталған кабельдерге қарағанда әртүрлі кедергіге төзімді. Деректерді тарату жылдамдығы – 50-100 Мбит/с. Байланысқа қабілетті ұзындығы бірнеше километрге дейін жетеді. Оптикалық талшық – шыны немесе пластикалық жіп. Оның қызметі деректерді тасымалдауда жарықтың таралу жылдамдығына негізделген. Алыспен байланыс жасау үшін, оптикалық талшықпен байланысқан желі қолданылады. Негізгі ерекшелігі – сигналдар жоғалмайды, бөтендер рұқсатсыз қосылмайды. Деректерді тасымалдау жылдамдығы жоғары (3 Гбит/c). Сымсыз желі радиобайланыс 100 м қашықтыққа таралады (жылдамдығы 11–54 Мбит/с, сигнал бірден бірнеше жиілікте беріледі); Wi-Fi, WiMax қысқатолқынды (инфрақызыл сәулелену, жылдамдығы 5–10 Мбит/с, кең жолақты және спутниктік байланыс); Bluetooth инфрақызыл лазерлер (100 Мбит/с, когерентті жарық сәулелері арқылы беріледі). Li-Fi 1-буын (1G стандарты) 1) 1G желісі 1980 жылдарда пайда болды. 2) сымсыз телефон технологияларына арналған. 2-буын (2G стандарты) 1) 2G стандартты желісі 1991 жылы пайда болды. 2) цифрлық сигналды шифрлеу, дауысты, мәтінді, суретті беру қолжетімді болды. 3-буын (3G стандарты) 1) 3G стандартты желісі шамамен 2000 жылы пайда болды. 2) Пакеттік және кең жолақты Интернет желісіне қол- жетімді болды 4-буын (4G стандарты) 1) 4G стандартты желісі шамамен 2010 жылы пайда болды. 2) Гигабайт жылдамдықтарға дейін мобильді Интер- нетке, мобильді ойындарға, онлайн-бейнеге, бейне байланысқа қолжетімді болды 5-буын (5G стандарты) 1) 5G стандартты желісі 2019 жылдан бастап қолжетімді болды. 2) Интернеттің жоғары жылдамдығымен, бірнеше теле- фондарды қосумен ерекшеленеді. #Информатика7Класс#Желілеринформатика#Жіктеубалалар#Оқытуинформатика#Желітехнология#Сабақтаринформатика#Желілік технологиялардың негіздері#Мектеп информатикасы#Оқу материалдары#Интерактивті оқыту