Қабижан Абахановтың өмір жолы, ағартушылық қызметі, ұрпақтары туралы
Өмірбаян Абақанов Қабижан - ұстаз, Атырау облысы Индер ауданы Өрлік орта мектебінің іргетасын қалаушыларының бірі, мектеп директоры болған. 1994 жылы мектепке оның аты берілген. Қабижан (Хабиболла) Абаханов 1894 жылы 23 қазан күні дүниеге келген. Ол - Абахан Байнекенұлының екінші баласы. Әкесі Абахан- Атырауға белгілі Көкмешітті тұрғызып, ауыл балаларын алғаш оқытқан, танымал қайраткер Әйіп қажы Бекеновтың туған інісі, өзі де қажы болған. 1932 жылы 85 жасында қайтыс болған, Толыбай құмында жерленген. Қабижан Абаханов руы-Байұлы Беріш, оның ішінен Тумаш Жайық. Атамекені және өскен жерлері - Жалпаққызыл, Жұлдыз, Толыбай, Тереңқұдық, Қабаққұдық жеген шағылдар арасы. Қабижан 10 жасында шешесінен жетім қалған. 1907-1915 жылдары ауылдың бір сыныптық орыс- қырғыз мектебінде, екі сыныптық орыс -қырғыз училищесінде, одан кейін жоғарғы бастауыш училище - 4 сыныптық қалалық училищені(қазіргі 8 сыныптық білімге тең) бітірген. 1915 жылдың аяғында мұғалім дәрежесінде экстерн жолымен емтихан тапсырып, тиісті документін алады.1916 жылдың 1 қаңтардан бастап мектепте мұғалім қызметін атқарады. Сол күннен бастап 42 жыл бойы мектептерде сабақ беріп, балаларды оқытады. 1937 жылы жұмысынан “Бай, молда баласы, кеңес үкіметіне қарсы адам” деген сылтаумен босатылған. 4 ай өткен соң қайтадан орнына, мұғалімдік жұмысына кіруіне рұқсат берілген. Қабижан Абаханов мектептерде негізінен орыс тілі пәнінен берген, сонымен қатар математика, физика, география, қазақ тілі пәндерінен де сабақ берген. Жұмысына өте ұқыпты, білімі терең абыройлы болған. Көп сөйлемейтін, оқушыларынан орнықты білім талап ететін, мінезі қаталдау, елге белгілі болған. “Павел Туре” фирмасы шығарған бір сағатымен мектепке бір уақытта келетіні төңірекке айқын екен. Қызмет еткен жылдарында оқытушыларды мектептен мектепке жиі ауыстыратын әдет болған, Қабижан Абаханов әр жылдарда Жаманқала, Қызылүйде, Өрлікте, Кулагинода, Толыбай (Тас), Тума, Қырғи (Қаңбақты), Мәмбет (Көкмешіт), т.б. мектептерінде оқытушы, оқу бөлімінің меңгерушісі, мектеп директоры болып жұмыс атқарған. Жеке іс қағаздарында аудан округінің халық ағарту бөлімінің меңгерушісі, аз уақыт инструктор болған құжаттары бар. 1945 жылы “Айбынды еңбегі үшін” медалімен, 1948 жылы “Ленин орденімен”, 1951 жылы “Халық ағарту ісінің озаты” белгісімен марапатталған. Жылма-жыл мамандығын жетілдіру жолында Орал педагогика институтында, Гурьев қаласында курстардан өткен. 1924 жылы Орынбор қаласында халық ағарту ісінің мамандарына арналған өлкелік курстан өтіп, белгілі ғалым, қайраткер, қазақ патриоты, профессор А.Байтұрсыновтан дәріс алған. Сол кісімен әңгімелесіп, қазақ грамматикасын аударғанын өз аузынан естіген. Сол курста Меңдешов, Досов, Келімбетов сияқты қайраткерлер, қазақ халқының бетке ұстар азаматтарымен жақсы таныс болған. Облыстағы белгілі ағартушылар Бисалиев Үмбет, Ғабдолхалықов Ғалеш, Нәубетов Халиолла, Чакшков Искендір, т.б. қатарлас, қаламдас болды. Оқытқан мыңдаған шәкірттері туған өлкесі Индер (Есбол) ауданының жетістіктеріне үлес қосты. Ұлы Отан соғысына қатысты, еңбекте Социалистік Еңбек Ері, ғылымда профессор, армияда полковник, т.б. атақтарға ие болды. Қабижан ұстаз 1982 жылы Алматы қаласында қайтыс болып, сонда жерленген. Қ.Абахановтың үлкен қызы - Мүбина Құрманбаева Атырау қаласында С. Орджоникидзе мектебінде ұстаздық қызмет етті, «Қазақстанға еңбегі сіңген мұғалім» атағы иегері, 90 жастан асқанда өмірден өтті. Қызы Маржан Индербор поселкесінде тұрған, мектептерде ұстаздық қызмет атқарған,өмірден озды. Үлкен ұлы Бәсер Хабижанов 1930 жылы туған, медицина ғылымының докторы, профессор, Қазақстанға белгілі хирург болған. Семей медицина институтының кафедрасын басқарып, сол оқу орнының проректоры болды, өмірден өтті. Кіші ұлы Қабижанов Болат 1939 жылы туған. «Қазақстанға еңбегі сіңген дәрігер», медицина ғылымының докторы, профессор. Қазақ Ұлттық медицина университетінде бала аурулары кафедрасының меңгерушісі болған. Қазір жанұясымен Алматы қаласында тұрады.
